کلاینت سرور (Client Server) چیست؟

معماری Client Server بر پایه مفهومی‎ بنا شده است که در آن سرورها خدماتی را که توسط کلاینت‎ها درخواست می‎شود تامین می‎کنند. یک سرور در واقع میزبانی است که یک یا چند برنامه ویژه سرور را اجرا کرده و منابع خود را با کلاینت‎ها به اشتراک می‎گذارند. این کلاینت‎ها با درخواست محتوا یا خدمات سرور یک جلسه ارتباطی با این سرورها برقرار می‎کنند. سرورها همیشه منتظر درخواست‎های ورودی از طرف کلاینت‎ها هستند.

امروزه چند نوع مختلف از Client Server وجود دارد که هر کدام از آنها چندین ویژگی مشترک از قبیل پایگاه داده امنیت متمرکز برای کنترل دسترسی به منابع به اشتراک گذاشته شده در سرور دارند. یک سرور شامل فهرستی از نام‎های کاربری و کلمات عبور است و یک کاربر تنها در صورتی می‎تواند به شبکه دسترسی داشته باشد که یک نام کاربری و کلمه عبور معتبر را در اختیار داشته باشد. بعد از این که یک کاربر به سیستم وارد شد تنها می‎تواند به منابعی دسترسی داشته باشد که اجازه آن توسط مسئول شبکه صادر شده است. کاربردهای گسترده‎ای از جمله تبادل ایمیل، دسترسی به وب و دسترسی به پایگاه داده برای معماری client–server تعریف شده است.

ویژگی های شبکه های Client Server

• یک مدل سرور مشتری می تواند در یک سیستم رایانه ای واحد یا چندین سایت پیاده سازی شود ،
• این امر باعث می شود تا چندین رایانه ؛ به هم پیوسته و به اشتراک گذاری اطلاعات بپردازند.
• با گسترش مشاغل ؛ مردم در مسافت های گسترده با یکدیگرمیتوانند همکاری کنند ،
• یک مدل سرور مشتری امکان دسترسی به یک پایگاه داده یا برنامه مشترک را فراهم می کند.
• همچنین وقتی کاربران آنلاین به حساب بانکی خود دسترسی پیدا می کنند یا صورتحساب های خاصی را بصورت آنلاین پرداخت می کنند ،
• این کار نیز انجام می شود. کاربران با پرس وجوهای خود وارد سرور بانک می شوند و سپس سرور اقدام به انتقال اطلاعات خود به آنها می کند.

مزایای Client Server Networks

• مهمترین مزیت شبکه Client Server، امکان دسترسی به یک پایگاه داده مشترک یا سایت؛توسط چندین رایانه است و در عین حال تنها یک مرکز کنترل برای این کار قابل دسترسی است.
• این امر باعث می شود تا شرکت ها بتوانند بدون اینکه در یک رایانه شخصی قرار بگیرند ، اطلاعات را بارگذاری کنند،داده بارگذاری کنند یا به برنامه دسترسی داشته باشند. از آنجا که اطلاعات به صورت آنلاین ذخیره می شوند،یک مدل سرور مشتری برای کنترل و ذخیره ؛ قدرت بیشتری ایجاد می کند.علاوه بر این ، این مدل امنیت ، (اغلب با رمزگذاری )، را افزایش میدهد،و اطمینان می دهد که داده ها فقط در دسترس افراد واجد شرایط است.
• یک مدل سرور-مشتری همچنین تهیه نسخه پشتیبان از اطلاعات مهم را آسانتر از آنکه در چندین دستگاه ذخیره شده باشد ، می کند.
• یک مدیر شبکه به سادگی می تواند یک نسخه پشتیبان از سرور را پیکربندی کند ،و اگر داده های اصلی از بین رفت ، او فقط نیاز به تهیه نسخه پشتیبان واحد دارد.

معایب Client Server Networks

• تحت یک مدل سرور-مشتری ، عمده ترین خطر؛ قرار گرفتن در معرض خطر اضافه بار سیستم به دلیل نداشتن منابع کافی برای خدمت به کلیه مشتری ها؛ است.
• اگر مشتری های مختلف بیش از حد تلاش کنند که همزمان به شبکه مشترک دسترسی پیدا کنند ،ممکن است یک خرابی یا کند شدن اتصال ایجاد شود.علاوه بر این ، اگر شبکه خراب باشد ، دسترسی به اطلاعات از هر سایت یا مشتری دیگری را در هر نقطه غیرفعال می کند.

این می تواند برای مشاغل بزرگ مضر باشد.

معروف‌ترین و محبوب‌ترین برنامه‌های کلاینت سرور:

Web service

یک وب سرور، صفحات وب را در اختیار کلاینت‌ها قرار می‌دهد. وب‌سرورها بر دو نوع هستند. نوع اول وب‌سرورهای اختصاصی هستند. بیشتر شرکت‌ها وب‌سرور‌های مخصوص خود را دارند. این وب‌سرورها به شکل خصوصی در شبکه یک سازمان در اختیار کارمندان قرار دارد. اما گروه دوم وب‌سرورها عمومی هستند و کاربران می‌توانند از هر مکانی از طریق اینترنت به آن‌ها دسترسی داشته باشند. زبان مشترکی که وب‌سرورها و مرورگرهای اینترنتی با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند پروتکل استاندارد انتقال ابرمتن ایمن (HTTP) است. زمانی که پروتکل انتقال ابرمتن با یک پروتکل رمزگذاری همچون SSL یا TLS ترکیب شود، شما پروتکل HTTPS را خواهید داشت. پروتکلی که برای انتقال ایمن اطلاعات از آن استفاده می‌شود.

بیشتر برنامه‌های وب‌سرور معروف بر مبنای آپاچی (apache.org) کار می‌کنند آپاچی یک نرم‌افزار وب‌سرور متن‌باز و رایگان است که عمدتا در سامانه‌های یونیکسی و لینوکسی از آن استفاده می‌شود. دومین گزینه محبوب وب‌سرور معروف، خدمات اطلاعات اینترنت (IIS) سرنام Internet Information Services است که یکی از مولفه‌های اصلی و کلیدی سیستم‌عامل ویندوز سرور به شمار می‌رود.

Email services

ایمیل یک برنامه کلاینت-سرور است که از دو سرور تشکیل شده است. کلاینت از پروتکل ساده نامه‌رسانی (SMTP) سرنام Simple Mail Transfer Protocol برای ارسال یک پیام ایمیلی برای سرور اول که اغلب به آن سرور SMPT گفته می‌شود، استفاده می‌کند.

FTP service

FTP یک برنامه کلاینت-سرور است که برای انتقال فایل‌ها میان دو کامپیوتر استفاده می‌شود. کامپیوترها عمدتا از FTP سرنام File Transfer Protocol برای این منظور استفاده می‌کنند. FTP هیچ‌گونه رمزنگاری ارائه نکرده و از این‌رو ایمن نیست. درست است که مرورگرهای وب می‌توانند نقش کلاینت‌های FTP را بازی کنند، اما برنامه‌های کلاینت قدرتمندی همچون FileZilla و CuteFTP برای کار با پروتکل FTP وجود دارند که در مقایسه با مرورگرهای وب قابلیت‌های بیشتری برای انتقال فایل‌ها ارائه می‌کنند.

Telnet service

Telnet service یک پروتکل تحت شبکه است که روی اینترنت و شبکه‌های محلی از آن استفاده می‌شود. این پروتکل از سوی برنامه‌های کاربردی کلاینت-سرور تلنت استفاده شده و به مدیر یک شبکه یا سایر کاربران اجازه می‌دهد از راه دور یک کامپیوتر را کنترل کرده یا به آن وارد شوند. پروتکل تلنت روی بیشتر سیستم‌عامل‌ها وجود دارد، با این حال مکانیسمی که این پروتکل بر مبنای آن داده‌ها را مبادله می‌کند، فاقد رمزگذاری است که همین مسئله باعث شد تا راهکارهای ایمن‌تری جایگزین تلنت شوند که از آن جمله می‌توان به فرمان ssh در سیستم‌عامل لینوکس اشاره کرد.

Remote applications

یک برنامه کاربردی راه دور برنامه‌ای است که روی سرور نصب و اجرا شده و کاربر می‌تواند روی کامپیوتر کلاینتی خود با آن کار کند. ویندوز سرور ۲۰۰۸ و نسخه‌های پس از آن همراه با قابلیت ویژه‌ای به نام Remote Desktop Services در اختیار کاربران قرار گرفتند. قابلیت فوق برای مدیریت برنامه‌های راه دور استفاده می‌شود.

Remote Desktop

در سیستم‌ عامل ویندوز، ویژگی Remote Desktop از پروتکل RDP سرنام Remote Desktop Protocol برای ارائه یک مکانیزم انتقال رمزگذاری شده و ایمن استفاده کرده و به تکنسین‌ها اجازه می‌دهد از طریق یک کامپیوتر محلی به یک کامپیوتر راه دور لاگین کنند.

جمع بندی:

واژه Client Server دارای معانی بمراتب بیشتری نسبت به جداسازی یک کامپیوتر سرویس گیرنده و سرویس دهنده از یکدیگر است واژه فوق بسرعت در دنیای نرم افزار نیز مطرح و دارای جایگاه ویژه ای در این زمینه شده است. از دیدگاه فوق یک روتین ( سرویس ) می تواند ارائه دهنده خدمات خاصی به سایر سرویس ها باشد. در چنین وضعیتی سرویس ارائه دهنده خدمات را Server و سرویس استفاده کننده از یک خدمات را Client می گویند. با تعمیم سیاست های طراحی نرم افزار از مدل های One Tire به Two-Tire و Three Tire و نهایتا N-Tire و تاکید بر نگرش ساختیافته و اصولی به عملکرد هر یک از لایه ها، مفهوم روتین های سرویس دهنده ( Server ) و روتین های سرویس گیرنده (Client) جایگاه ممتازی را پیدا نمودند.